Mimo że robimy coraz więcej i więcej, aby żyć w zgodzie z naszą planetą, to wciąż jednak borykamy się ze skutkami niedostatecznego dbania o Ziemię w poprzednich latach. Coraz powszechniejszym problemem staje się niebezpieczny dla organizmu smog.
Jak wynika z badań przeprowadzonych przez WHO w 2022 roku, zaledwie w sześciu krajach i siedmiu terytoriach zamorskich można było oddychać powietrzem zdrowym, spełniającym wszystkie standardy Światowej Organizacji Zdrowia! Warto wspomnieć, że badaniem objęto 131 państw i terytoriów. Najgorsza sytuacja panowała w Afryce i Azji.
Dane są zatrważające, a to przecież jeszcze nie koniec. Nawet w Polsce nietrudno zauważyć, że smog jest coraz poważniejszym utrudnieniem codziennego życia mieszkańców. Skąd tak właściwie bierze się ten problem i jak można mu zaradzić?
Przyczyny powstawania smogu
Sama nazwa wskazuje na meritum problemu, powstała bowiem z połączenia dwóch angielskich słów: „smoke” (dym) i „fog” (mgła). Te określenia dobrze oddają naturę zjawiska – smog rzeczywiście można określić mianem ciężkiej, gryzącej mgły, a ponadto faktycznie wyglądem przypomina swojego rodzaju „chmurę”, zawieszoną zazwyczaj nad większymi miastami. Pod względem bardziej naukowym jest efektem działalności człowieka oraz występowania niekorzystnych zjawisk atmosferycznych, takich jak brak wiatru, mgła i duża wilgotność powietrza. W jego skład wchodzą szkodliwe związki chemiczne, pyły, a także wspomniana już wilgotność. Niebezpieczne substancje zawarte w smogu to między innymi tlenek azotu, wpływający na podatność na choroby i mający negatywny wpływ na system nerwowy oraz tlenek siarki, który dostaje się do organizmu człowieka drogami oddechowymi i może spowodować poważne choroby tego układu. Oprócz dolegliwości ze strony układów oddechowego i nerwowego warto wymienić zwiększone ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych, niepłodności i osłabionej odporności. Mieszkańcy większych ośrodków miejskich (ale nie tylko) są przestrzegani, żeby zwracać uwagę na częste występowanie infekcji górnych dróg oddechowych, ponieważ mogą one być pierwszą oznaką nadmiernej ekspozycji na zanieczyszczenie powietrza.
Do czynienia ze smogiem najczęściej mamy w dniach, w których panują bezwietrzne warunki. Połączenia szkodliwych związków, takich jak spalin z aut czy gazów z wilgocią, powodują powstanie „chmury”, która przez brak wiatru nie rozchodzi się, tylko pozostaje zawieszona nad danym terenem.
Rodzaje smogu
Ze względu na sposób powstawania możemy wyróżnić dwa typy smogu:
- Smog londyński – mamy z nim do czynienia w okresie grzewczym, między listopadem a styczniem. Szkodliwe związki powstają w wyniku dymu z kominów domów, fabryk czy kopalń. W jego skład wchodzi tlenek siarki, azotu oraz węgla, który może spowodować niedotlenienie organizmu;
- Smog elektromagnetyczny – jest związany z promieniowaniem elektromagnetycznym, które przedostaje się do środowiska na przykład podczas przepływu prądu.
W większości przypadków nagłaśnianych przez media, mamy do czynienia ze smogiem londyńskim.
„Cichy zabójca”
W dzisiejszych czasach smog bywa nazywany cichym zabójcą, co wcale nie jest dalekie od prawdy – nie uniemożliwia funkcjonowania, ale jego skutki dla zdrowia każdy odczuje prędzej czy później.
Historia zna jednak poważniejsze przypadki. Uznawana za najpoważniejszą, katastrofa smogowa miała miejsce w 1952 roku na terenie Londynu. Tak zwany „Wielki Smog” spowodował śmierć kilku tysięcy ludzi (szacuje się, że zginęło od 4 do 6 tysięcy). Chmura zanieczyszczonego powietrza powstała na skutek niewłaściwych działań fabryk, zakładów energetycznych, ale też zwykłych ludzi. W piecach palono niskiej jakości opałem, opary z elektrowni przedostawały się do powietrza, a ponadto akurat w tych latach na ulicach zaczęło pojawiać się coraz więcej samochodów. To właśnie te wszystkie czynniki doprowadziły do tragicznej w skutkach katastrofy.
W dzisiejszych czasach wcale nie jest lepiej. Według badań przeprowadzonych przez WHO w 2022 jedynie Australia, Estonia, Finlandia, Grenada, Islandia i Nowa Zelandia spełniają wymogi dotyczące jakości powietrza. Najgorszej jakości powietrzem oddychali mieszkańcy Czadu, Iraku, Pakistanu, Bahrajnu, Bangladeszu, Burkina Faso, Kuwejtu oraz Indii. W tym rankingu Polska znalazła się mniej więcej po środku, na 62. miejscu, ale to wcale nie jest powód do dumy. Stężenie pyłów w polskim powietrzu wynosi ponad trzykrotnie więcej niż normy WHO. Za to w skali Europy jesteśmy na 11. miejscu, a najbardziej zanieczyszczonym krajem naszego kontynentu okazała się Bośnia i Hercegowina. Słabej jakości powietrzem oddychają również mieszkańcy Macedonii Północnej, Serbii i Chorwacji.
W raporcie dotyczącym samej Polski, podczas trwania okresu grzewczego uwzględniono 211 miejscowości, które regularnie monitorują zawartość pyłów zawieszonych. Okazało się, że aż 180 z nich nie spełniło rekomendacji Światowej Organizacji Zdrowia, mówiących o maksymalnie czterech dniach smogowych. Rekordzistką została Nowa Ruda, której mieszkańcy oddychali smogiem o 96 dni więcej, niż wskazują zalecenia. Na podium znalazły się także Sucha Beskidzka i Żywiec. Kolejne miejsca należą do Pszczyny, Nowego Targu, Nowego Miasta Lubawskiego, Lwówka Śląskiego, Zabierzowa, Mosiny i Oświęcimia.
Ochrona przed zanieczyszczonym powietrzem
Jak zatem bronić się przed skutkami szkodliwego dla naszych organizmów smogu? Przede wszystkim kontrolować regularnie jakość powietrza. W razie kryzysowych sytuacji nie otwierać okien, a jeśli nie ma takiej konieczności, nie wychodzić z domu. Dobrym pomysłem jest zakup maseczki z filtrem i zakładanie jej szczególnie w okresie grzewczym podczas wychodzenia na dwór. W domu przydatne są oczyszczacze powietrza, które zbierają zanieczyszczenia.
Równie ważne jest zadbanie o kondycję swojej skóry i cery. Dobrym wyborem jest chociażby serum z witaminą C lub retinol. Są to substancje, które pomagają walczyć z oznakami starzenia się skóry, a także ze zmęczoną, poszarzałą cerą.
Przede wszystkim warto pamiętać, że są to jedynie środki pomagające naszemu organizmowi niwelować negatywny wpływ smogu na nasze ciało, ale to nie znaczy, że dzięki używaniu różnych emulsji zanieczyszczone powietrze nie będzie już miało na nas tak szkodliwego wpływu. Powinniśmy przede wszystkim cały rok dbać wspólnie o jakość powietrza, by później cieszyć się czystym niebem i dobrym zdrowiem.
Bibliografia:
https://esbud.pl/smog-co-powinno-sie-o-nim-wiedziec/
https://oddychamzenergia.pl/smog-ciekawostki
https://oddychamzenergia.pl/co-to-jest-smog
Raport „Jakość powietrza na świecie w 2022”
Natalia Miszewska
