Każdego roku w święta marnuje się średnio nawet 3 razy więcej żywności niż w innych miesiącach. Aż 54% respondentów badania przeprowadzonego przez Too Good To Go oświadcza, że przygotowuje więcej jedzenia na dwa dni świąt, niż jest to potrzebne. Jak kwestia marnowania żywności wygląda w pozostałe dni roku? Jak temu zapobiec? Tego dowiecie się z naszego artykułu!
Jaka jest skala marnowania żywności, czyli trochę danych
Na świecie, w całym łańcuchu rolno-żywnościowym, marnuje się około 1,3 mln ton żywności rocznie. To ogromna ilość, która byłaby wystarczająca, aby wyżywić wszystkich Polaków przez 66 lat!
Sprawa wcale nie wygląda lepiej w Polsce – rocznie marnujemy około 4841 tysięcy ton jedzenia. Co to oznacza? W każdej sekundzie wyrzucamy blisko 153 kg jedzenia. Są to analizy zespołów badawczych IOŚ-PIB oraz SGGW.
Według organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa, co roku na świecie marnuje się jedna trzecia całej produkowanej żywności. Natomiast w Unii Europejskiej marnuje się 88 mld ton jedzenia w skali roku (około 20% produkcji). Straty, które są ponoszone z tego powodu, sięgają aż 143 mld euro każdego roku.
Wpływ marnowania jedzenia na środowisko
Marnowanie żywności to ogromne obciążenie dla klimatu – jego produkcja wymaga wykorzystywania wielu zasobów. Federacja Polskich Banków Żywności podaje, że w ten sposób rocznie na świecie marnotrawimy 250 bilionów litrów wody. Każdy kilogram wyprodukowanego jedzenia wiąże ze sobą także, oprócz wody, 4,5 kg dwutlenku węgla wydzielanego do atmosfery.
Marnując jedzenie, odpowiadamy więc aż za 8% światowej emisji gazów cieplarnianych uwalnianych do atmosfery. Jest to nawet 3 razy więcej niż światowe lotnictwo!
Gdzie marnuje się najwięcej jedzenia?
W 2019 r. sejm przyjął ustawę o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności, która zobowiązuje do działania supermarkety. Wymaga ona zawarcia umowy z organizacją pozarządową, której mają przekazywać niesprzedane jedzenie, nadające się do spożycia. Jednak za aż 60% marnotrawstwa żywności odpowiadają konsumenci. Dlatego właśnie powinniśmy skupić się na stratach, które powstają w naszych własnych kuchniach. Następne w kolejności pod względem ilości wyrzucanej żywności są przetwórstwo i produkcja rolna, które odpowiadają kolejno za 15,6% oraz 15,5% marnotrawstwa. Sklepy znajdują się dopiero na czwartym miejscu na tej liście, odpowiadając za 7% marnowanego jedzenia. Najmniejszy udział w wyrzucaniu zdatnej do spożycia żywności ma gastronomia – 1% – oraz transport – 0,65%.
Dlaczego wyrzucamy jedzenie?
Wśród głównych powodów wyrzucania jedzenia możemy wyróżnić między innymi zepsucie żywności oraz przeoczenie daty ważności. Innymi powodami są także przygotowywanie oraz zakup zbyt dużej ilości jedzenia, nieprzemyślane zakupy, kupowanie zbyt dużych opakowań produktów, zakupy produktów niskiej jakości oraz brak pomysłów na wykorzystanie zakupionych dóbr.
Warto wspomnieć również o oznaczeniach na etykietach produktów spożywczych. Powinniśmy zdawać sobie sprawę z tego, jaka jest różnica pomiędzy określeniem “najlepiej spożyć przed” a określeniem “należy spożyć do”. Pierwszy termin oznacza jedynie termin gwarantowanej przez producenta jakości żywności, a więc możemy spożywać dany produkt nawet kilka dni po minięciu widniejącej na opakowaniu daty. Drugie oznaczenie to data przydatności do spożycia danego przedmiotu.
Dlaczego tak mało jedzenia trafia do potrzebujących?
Może to być spowodowane słabością ustawy – pozwala ona przekazywać żywność jedynie wąskiemu gronu organizacji charytatywnych. Poza tą listą znajdują się takie placówki jak domy dziecka czy domy pomocy społecznej.
Natomiast w 2020 r. organizacje pozarządowe dostały od sprzedawców jedynie nieco ponad 5,5% żywności, która jest marnowana w handlu, a także około 0,4% całej żywności marnowanej w Polsce. Zostały one niemal w całości przekazane potrzebującym.
Jak możemy ograniczyć marnowanie żywności?
Najwyższa Izba Kontroli (NIK) podkreśla, że do zapobiegania marnowaniu żywności (oraz negatywnym skutkom społecznym, środowiskowym oraz gospodarczym) konieczna jest zmiana przepisów oraz wprowadzenie kolejnych uregulowań prawnych.
Warto jednak wprowadzić w życie kilka nawyków, które pomogą nam przeciwdziałać marnowaniu żywności. Aby oszczędzić nie tylko naszą planetę, ale również portfele, możemy:
-> Tworzyć listy zakupów – pomoże to zredukować marnotrawstwo jedzenia o aż 20%,
-> Kupować tylko to, czego naprawdę potrzebujemy,
-> Nie chodzić głodni do sklepu,
-> Inspirować się, aby kreatywnie wykorzystywać resztki w kuchni,
-> Pozostawiać jedzenie, które nadaje się nadal do spożycia, w miejscach do tego przeznaczonych, takich jak jadłodzielnie,
-> Zadbać o odpowiednie przechowywanie żywności – pamiętajmy między innymi o ustawieniu odpowiedniej temperatury w lodówce.
Jak możemy zauważyć, marnowanie żywności jest ogromnym problemem na skalę międzynarodową. Winowajcami są nie tylko duże korporacje, jak sieci handlowe czy gastronomia, ale także konsumenci. Dlatego właśnie powinniśmy zwracać tak dużą uwagę na ten temat i starać się zrobić co w naszej mocy, aby ograniczyć ten problem. Pamiętajmy, że nasze działania jako jednostek mają znaczenie i że to od nas zależy, czy w naszych gospodarstwach domowych jedzenie będzie trafiać do śmieci.
Bibliografia:
https://www.aldi.pl/zero-waste/marnowanie-zywnosci.html
https://magazynbiomasa.pl/marnowanie-zywnosci-to-problem-w-polsce-i-na-swiecie/
https://smoglab.pl/marnowanie-zywnosci-nik/
https://dietetycy.org.pl/marnowanie-zywnosci-jakie-sa-przyczyny-wyrzucania-jedzenia-i-jak-walczyc-z-tym-problemem/
Laura Brzeska
