Konflikty o wodę – czy to melodia przyszłości, a może coś co ma miejsce obecnie? W dzisiejszym artykule przyjrzymy się sporom państw Afryki Wschodniej o bieg wód Nilu, największej rzeki kontynentu.
Kontekst geopolityczny
Konflikt pomiędzy Sudanem i Etiopią (w którym znaczną rolę gra również Egipt) toczący się wokół Nilu jest jednym z największych problemów w dziedzinie ochrony środowiska rozgrywających się na Bliskim Wschodzie oraz w jego okolicach. Ta długa i ważna rzeka jest źródłem wody pitnej i irygacyjnej dla ponad 300 milionów ludzi, co czyni ją niezwykle istotną dla całego regionu. Będący przedmiotem dyskusji spór etiopsko-sudański dotyczy budowy Wielkiej Tamy Etiopskiej na rzece Nil. Projekt ten ma na celu stworzenie największej tamy rzecznej w historii Afryki, która miałaby zapewnić Etiopii większą kontrolę nad zasobami wodnymi najdłuższej rzeki Afryki i umożliwić rozwój gospodarczy kraju. Jednak Sudan i Egipt, które znajdują się dalej na południe (z perspektywy biegu Nilu, a nie stricte geograficznej) i są uzależnione od wody z Nilu, obawiają się, że budowa tamy spowoduje zmniejszenie przepływu wody i wpłynie na ich dostęp do wody pitnej oraz irygacyjnej, co w najgorszym scenariuszu mogłoby prowadzić nawet do serii katastrof humanitarnych.
Tama – za i przeciw
Sytuacja ta jest bardzo złożona i ma bezpośredni wpływ na wiele gałęzi państwowości, w tym z ekonomiczną, polityczną i środowiskową. Obie strony twierdzą, że mają rację i argumentują swoje stanowisko w sposób emocjonalny i nieprzejednany. W efekcie konflikt pomiędzy Sudanem i Etiopią narasta, a na środowisko naturalne wpływają negatywne skutki konfliktu.
Budowa tamy może prowadzić do utraty wielu siedlisk zwierząt i roślin, a także wpłynąć na jakość wody w Nilu. Woda przepływająca przez tamę staje się zbiornikiem, w którym gromadzą się osady, przez co w efekcie może stać się mniej odpowiednia do spożycia przez ludzi i zwierzęta. Ponadto, zmniejszenie przepływu wody może wpłynąć na rolnictwo i rybołówstwo wzdłuż Nilu, co może mieć negatywny wpływ na gospodarkę i społeczeństwo.
Z drugiej strony, Etiopia argumentuje, że tamę należy zbudować, aby zapewnić sobie niezależność energetyczną i umożliwić rozwój gospodarczy kraju. Ponadto, Etiopia twierdzi, że budowa tamy jest zgodna z międzynarodowymi przepisami i że każdy kraj ma prawo do korzystania z zasobów naturalnych na swoim terytorium.
Perspektywa egipska
Perspektywa Egiptu w konflikcie pomiędzy Sudanem i Etiopią dotyczącym Nilu jest szczególnie ważna ze względu na to, że Egipt jest krajem, który w największym stopniu zależy od wody z tej rzeki. Około 95% zapotrzebowania na wodę w Egipcie pochodzi z Nilu, co oznacza, że jest to dla tego kraju kwestia o kluczowym znaczeniu dla jego przyszłości.
Egipt obawia się, że budowa Wielkiej Tamy Etiopii spowoduje zmniejszenie ilości wody płynącej w rzece Nil, co może prowadzić do katastrofy ekologicznej w Egipcie, a także do poważnych problemów z dostępem do wody pitnej i irygacyjnej. W 2020 roku Egipt zaproponował mediatorom Afrykańskiej Unii wprowadzenie mechanizmu, który by kontrolował ilość wody odpływającej z Etiopii. Propozycja została jednak odrzucona przez Etiopię, która uznała, że pomysł ten narusza jej suwerenność.
Jak już wcześniej ustaliliśmy – dla Egiptu kwestia dostępu do wody z Nilu jest kwestią o kluczowym znaczeniu dla jego bezpieczeństwa narodowego. Kraj ten, ze względu na swą geografię, jest w dużym stopniu zależny od wody z Nilu, a brak dostępu do wody mógłby prowadzić do destabilizacji politycznej i społecznej. Dlatego też Egipt podejmuje wszelkie możliwe działania, aby zapewnić sobie bezpieczeństwo w kwestii wody na Nilu.
Jednakże, konflikt pomiędzy Sudanem i Etiopią w kontekście egipskich obaw w sprawie dostępu do wody z Nilu pokazują, że kwestie związane z wodą i środowiskiem naturalnym są kwestiami globalnymi, które wymagają współpracy i solidarności międzynarodowej. Bez względu na to, jak trudne są negocjacje pomiędzy krajami, ostatecznie wszyscy muszą zdawać sobie sprawę z tego, że zasoby naturalne, takie jak woda, są ograniczone i wymagają odpowiedzialnego zarządzania.
Mediacje i próby rozwiązania problemu
Rozwiązanie tego konfliktu jest niezwykle trudne, jednak znalezienie kompromisu, który uwzględnia interesy środowiska naturalnego i ludzi, jest niezbędne dla zachowania równowagi. W tym celu konieczne jest doprowadzenie do konkretów w kwestii dialogu między Sudanem a Etiopią, a także zaangażowanie ekspertów i organizacji międzynarodowych w celu wypracowania rozwiązań, które uwzględniają wszystkie aspekty problemu.
Jednym z potencjalnych rozwiązań konfliktu może być współpraca między Sudanem, Etiopią i Egiptem w celu wypracowania porozumienia dotyczącego zarządzania wodą na Nilu. Wymaga to jednak otwartości i dobrej woli ze strony wszystkich państw, a także zrozumienia, że każde rozwiązanie musi uwzględniać interesy wszystkich stron.
Ważnym elementem rozwiązania konfliktu jest również zwiększenie inwestycji w rozwój alternatywnych źródeł wody i energii. Kraje te muszą zacząć szukać nowych źródeł wody pitnej i irygacyjnej, a także inwestować w energię słoneczną, wiatrową i geotermalną, które są bardziej przyjazne dla środowiska.
Warto również pamiętać, że konflikt pomiędzy Sudanem a Etiopią nie jest jedynym problemem związanym z ochroną środowiska w regionie Nilu. Rzeka ta jest również zagrożona zanieczyszczeniem chemicznym, w tym substancjami takimi jak pestycydy, nawozy i ścieki przemysłowe. Konieczne jest więc podjęcie działań na szczeblu krajowym i międzynarodowym w celu ochrony jakości wody na Nilu.
Konflikt między Sudanem a Etiopią jest niezwykle złożony, a jego rozwiązanie wymaga otwartości, dialogu i współpracy między wszystkimi stronami. Jednocześnie konflikt ten pokazuje, jak ważne jest poszanowanie środowiska naturalnego i potrzeba rozwoju gospodarczego z uwzględnieniem tych wartości. Bez odpowiedzialnego zarządzania zasobami naturalnymi, kraje w regionie Nilu będą musiały stawić czoła coraz większym problemom związanym z dostępem do wody pitnej i irygacyjnej, a także utratą różnorodności biologicznej.
Igor Szweda
