Ruch ekologiczny znacznie rozwinął się na przestrzeni ostatnich lat, skupiając wokół siebie coraz więcej zwolenników, a wszystko to pomimo niechęci niektórych grup społecznych, a także oporu polityków. Czym jednak jest ekologia, czym zajmują się jej pasjonaci oraz jak rozwijała się myśl ekologiczna na przestrzeni lat? Tego dowiesz się z naszego artykułu!

Głównym celem przedstawicieli ruchu ekologicznego jest przeciwstawianie się szkodliwym inicjatywom człowieka w stosunku do środowiska, jak na przykład konsumpcjonistyczny oraz bezrefleksyjny styl życia, czy też podporządkowywanie przyrody swojej polityce. Ekolodzy apelują do ludzi, poprzez różne formy przekazu, aby jak najlepiej dbali o przestrzeń wokół siebie i z rozsądkiem korzystali z zasobów naturalnych. Innymi tematami, na które zwracają uwagę, są również między innymi zmniejszenie emisji zanieczyszczeń szkodliwych gazów do atmosfery, a także ochrona zagrożonych wyginięciem gatunków zwierząt i roślin.

Ekologia promuje również model zrównoważonego rozwoju, który jest korzystny zarówno dla ludzi, jak i dla natury. Zakłada on harmonijny rozwój ekonomiczny i zaspokajanie potrzeb ludzi przy równoczesnej ochronie środowiska. Aby umożliwić ten rodzaj postępu należałoby skupić się na odnawialnych źródłach energii, zlikwidować wielkie przedsiębiorstwa oraz postawić na małe, zrównoważone gospodarstwa.

Z czym wiążą się początki Międzynarodowego ruchu ekologicznego? Powstał on na początku lat 70. ubiegłego wieku. Rosła wówczas świadomość społeczeństwa na temat dbania o środowisko, a ruchy społeczne wpisywały się w postawy wielu młodych ludzi. Był on odpowiedzią na krytykę szerzącego się na świecie konsumpcjonizmu, a także zwróceniem uwagi na degradację środowiska przez ludzi. Niedługo potem zaczęły powstawać nawet partie polityczne, których program skupiał się na kwestiach związanych z ochroną natury. Ekolodzy apelowali o potrzebie działań globalnych oraz inicjatyw państwowych, a także zwracali uwagę na poczucie odpowiedzialności za przyrodę, które powinno towarzyszyć każdemu człowiekowi.

Wszechstronne działania organizacji ekologicznych, zyskujących coraz większą popularność, w krótkim czasie zdobyły duże znaczenie i poparcie ludzi. Obecnie funkcjonują one w wielu państwach, w tym również w Polsce.

Jak wyglądała historia ekologii w naszym kraju?

W Polsce proces kształtowania ruchu ekologicznego miał miejsce w latach osiemdziesiątych. Dotyczy on przejścia od stowarzyszeń zrzeszających przyrodników, poprzez ruchy działające w sposób bezpośredni, aż do organizacji, których działania są w pełni zgodne z ideą głębokiej ekologii. Warto zauważyć więc, że świadomość i działania mające na celu ochronę środowiska naturalnego w Polsce nie są nowością ani modą napływającą z Zachodu, ponieważ ma ona silnie ugruntowaną tradycję.

Najstarszym stowarzyszeniem (i jednocześnie organizacją pożytku publicznego) w Polsce, powstałym w 1928 roku, jest LOP – Liga Ochrony Przyrody. Zrzeszało ono przyrodników z całego kraju, a celami organizacji było prowadzenie edukacji przyrodniczej, organizacja prac społecznych na rzecz środowiska oraz kontrolowanie przestrzegania prawa i interwencja w przypadku jego naruszenia. Miesięcznik “Przyroda Polska” jest wydawany przez LOP od roku 1957. Aktualnie stowarzyszenie jest podzielone na 36 okręgów, mających siedziby w największych miastach Polski.

W 1957 roku powstała Straż Ochrony Przyrody, której głównym celem było kontrolowanie przestrzegania prawa skupionego na ochronie natury. Członkami SOP byli strażnicy, którzy przed przystąpieniem do organizacji byli szkoleni oraz egzaminowani z ustaw. Większość strażników pochodziła z Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego (PTTK). Mogli oni wystawiać mandaty oraz konfiskować sprzęt mogący służyć łamaniu prawa. Pod koniec lat dziewięćdziesiątych jednak pojawiły się problemy związane z ich uprawnieniami. Planowano stworzyć bardziej formalną i instytucyjną jednostkę, co doprowadziło do rozwiązania SOP w 2001 roku. Na jej miejscu utworzono stowarzyszenie o tej samej nazwie.

Władza panująca w PRL nie sprzyjała dbaniu o środowisko. O ile działalność edukacyjna Ligi Ochrony Przyrody oraz Straży Ochrony Przyrody nie stanowiła zagrożenia dla władz, tak bardziej radykalne grupy ekologiczne nie były wówczas uznawane. Socjalizm, kładący nacisk tylko na wydajność i efektywność produkcji, okazał się destrukcyjny dla natury. Ekologów więc często spotykała wrogość ze strony władz państwa. Zmiana nastąpiła wraz ze zwiększeniem aktywności związku zawodowego NSZZ “Solidarność”.

Pierwszą organizacją pozarządową o charakterze ekologicznym w Polsce oraz Środkowo-Wschodniej Europie był Polski Klub Ekologiczny, który powstał w 1980 roku. PKE wyróżniał się wśród innych stowarzyszeń niezależnością oraz uwzględnieniem w deklaracji ideowej prawa do wolności. Jego pojawienie miało duży wpływ na tworzenie się kolejnych, bardziej radykalnych i bezpośrednich ruchów ekologicznych.

Cztery lata później (w 1984 roku) powstał ruch ekologiczno-pokojowy “Wolę Być”, który jako jeden z pierwszych w Polsce organizował akcje happeningowe. Działacze przeciwstawiali się materializmowi i konsumpcjonizmowi, a tematem ich dyskusji, oprócz ekologii, było również między innymi zdrowie psychiczne czy też pokój na świecie.

W 1985 roku powstało zgrupowanie Wolność i Pokój, które oprócz na ochronie środowiska naturalnego, skupiało się również na takich sprawach jak obrona praw człowieka, prawa mniejszości oraz zniesienie kary śmierci. Wszystkie akcje ugrupowania były prowadzone jako bezpośrednie, bez użycia przemocy. Ważną inicjatywą, w którą zaangażowali się działacze z całej Polski, była manifestacja w sprawie Huty Siechnice, która przyczyniała się do zatruwania wody we Wrocławiu. WiP był uznawany za szkodliwy dla aktualnej władzy, ponieważ podczas manifestacji podkreślano, że system komunistyczny jest degradacyjny dla przyrody. Dzięki działaniom zgrupowania temat ochrony środowiska został poruszony przy okrągłym stole.

Najstarszą i wciąż aktywną organizacją prozwierzęcą w naszym kraju jest Klub Gaja. Prawdziwy sukces Klubu Gaja miał miejsce, gdy w roku 1995 prezydent miasta Bielsko-Biała wydał zakaz wjazdu dla cyrków z tresurą dzikich zwierząt. Jest to do dzisiaj jedna z najbardziej rozpoznawalnych organizacji w Polsce. Promowanie idei na temat szacunku i upodmiotowieniu zwierząt okazały się sukcesem ruchu ekologicznego, gdyż dzięki temu powstała ustawa o ochronie zwierząt.

Jak myślicie, czy dzisiejsze organizacje ekologiczne wysunęły wnioski na podstawie historii pierwszych stowarzyszeń? Co jeszcze można zrobić aby utrwalić pozytywny wizerunek ruchu ekologicznego wśród społeczeństwa?

Bibliografia:

https://www.national-geographic.pl/artykul/organizacje-ekologiczne-w-polsce-i-na-swiecie-jak-dzialaja-i-jak-wspomagac-organizacje-eko

https://eszkola.pl/wos/ruch-ekologiczny-4324.html

http://www.zielonazmiana.pl/edukacja/ekologia/historia-ruchu-ekologicznego-polsce/

https://www.tygodnikpowszechny.pl/ruch-ekologiczny-w-ostatnich-25-latach-blaski-i-cienie-25212