Food waste or food crave?
Marnowanie jedzenia to jeden z najbardziej hipokryckich problemów współczesnego świata. Na jednej płaszczyźnie stykają się tutaj zupełnie antagonistyczne wartości – głód – który na świecie dotyka około 811 mln ludzi, oraz nadprodukcja i marnotrawstwo jedzenia, które stały się skutkiem XXI-wiecznego wygodnictwa oraz normalizacji dostępności do wszystkiego, czego dusza zapragnie, w zasięgu sklepowej półki. Cóż więc my możemy zrobić, by temu zapobiec?
Na przełomie mojego dzieciństwa i wczesnej młodości, wraz z siostrą miałyśmy zwyczaj coniedzielnego oglądania teleturnieju dziecięcych kucharzy w sezonie jego emisji. Program ten był dla nas bardzo interesujący po pierwsze dlatego, że każda z nas poszczycić się mogła parą lewych rąk, przypominających o sobie za każdym razem, gdy z niezłomną dziecięcą nadzieją wkraczałyśmy w niezwykłą krainę cudów – kuchnię. Patrząc na te dzieci, obdarzone niemałym talentem, byłyśmy pewne, że prędzej czy później jakiś gołąb pocztowy przyniesie nam w kopercie nową umiejętność – małego kucharza.
Dodatkowo, w programie procesowi tworzenia każdego dania towarzyszyła aura ciekawości, jak i konkurencyjnego wyzwania, jakie przy okazji było proponowane młodym uczestnikom. Odcinki te dzięki temu stawały się bardziej wciągające.
Niestety jednak, kiedy już jako nastolatka postanowiłam obejrzeć ten program, trafiłam na feralny odcinek, demaskujący całą lukrowaną otoczkę tego teleturnieju. Był to finał 5-ego sezonu, który zakończyła bitwa „na jedzenie”. Doskonale pamiętam, jakie było moje zdziwienie, gdy cały ekran telewizora pokryły zmasakrowane kawałki artystycznie udekorowanych tortów. Mimo że telewizja transmitująca program odparła ostatecznie oskarżenia, uzasadniając, że „wszystkie elementy pojawiające się w scenach niezwiązanych bezpośrednio z konkurencjami gotowania to rekwizyty wykonane przez naszych specjalistów”, wciąż uważam, że nawet sam akt przedstawiony w programie jest nieco niepokojący, biorąc pod uwagę wiek widzów śledzących jego poczynania. Z jednej strony widzimy bowiem fantazyjny świat, kierujący się mottem – „utalentowane dzieci tworzą naszą przyszłość”, z drugiej zaś strony zastanawia nas, jakie zachowania wniosą do społeczeństwa młodzi ludzie, ze śmiechem rzucający się „rekwizytami w kształcie jedzenia” w czasach współistnienia głodu i olbrzymiej nadprodukcji…
Marnotrawstwo żywności w danych
Obecnie na świecie marnuje się około 1,3 mld ton jedzenia, co stanowi 1/3 całkowitej ilości produkowanej żywności. Oznacza to dzienną utratę substancji odżywczych odpowiadających 614 kcal. Dodatkowo wraz z marnotrawionym jedzeniem tracimy również cenne zasoby wody, która jest nam niezbędna zarówno do prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu, jak i utrzymania podstawowych standardów higienicznych w społeczeństwie. Naukowcy obliczyli, że rocznie pozbawiamy się około 250 km2 wody każdego roku, co stanowi ilość, zdolną do zapełnienia 100 milionów basenów olimpijskich!
W samej Europie, ta liczba wyrzucanego corocznie jedzenia wynosi 100 mln ton, z czego za blisko 1/10 tej wartości odpowiada Polska. Obrazowo w domu typowego Europejczyka wyrzuca się do kosza 20-30% kupionego jedzenia, z czego 2/3 śmiało nadawałyby się jeszcze do spożycia.
W Polsce, o czym świadczy powyższy wykres, sprawy nie wyglądają kolorowo. W naszym kraju rocznie wyrzuca się około 9 mln ton jedzenia, pomimo faktu, że 2,5 mln Polaków wciąż żyje w skrajnym ubóstwie, a 1/4 populacji ze względów ekonomicznych nie jest w stanie spożyć pełnowartościowych posiłków. Badania te wykazują w jak tragicznym miejscu się znajdujemy. Przyjmując jednak szerszą perspektywę, interesująca staje się „hojność”, którą swobodnie przyjmujemy w stosunku do marnotrawienia żywności, a która po cichutku schodzi ze sceny, kiedy do dyskusji wkracza zostawienie napiwku czy dopłacenie kilku złotych w celu wsparcia lokalnych producentów:)
Ale z czego to wszystko wynika?
Najczęściej zauważalną przyczyną marnowania żywności w Polsce jest przegapienie terminu przydatności. Do tego „występku” przyznaje się około 46% badanych w ankiecie Federacji Polskich Banków Żywności. Kolejne niechlubne miejsca w kolejności zajmują: niewłaściwe przechowywanie żywności (33%), zakup złego jakościowo produktu (22%) czy zbyt duże porcje (21%). Dodatkowo problemem jest również brak odróżniania pojęć „najlepiej spożyć przed” od „należy spożyć do”. W ten sposób wyrzucamy często produkty, które w większości wciąż mogą stanowić wartościowy posiłek.
Jakie są konsekwencje marnotrawienia żywności?
Po pierwsze – względy etyczne, czyli „W Afryce dzieci głodują”
Jestem przekonana, że większość z nas znalazła się sytuacji, w której dotknął nas moralny szantaż, stanowiący argument do dokończenia niedojedzonego posiłku. Twierdzenie to jest rzeczywiście kluczowym zdaniem w dyskusji o marnotrawstwie żywności. Według raportu FAO (Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa) w Afryce w 2020 r. znajdowało się 280 mln głodujących ludzi. A sam UNICEF w 2016 r. ogłosił, że 26,5 mln dzieci w samej Afryce Wschodniej i Południowej potrzebowało natychmiastowej pomocy humanitarnejze względu na śmiercionośny brak pożywienia. Niestety, liczby te wcale się nie zmniejszają, a przez pandemię uległy wręcz niezwykle nagłej tendencji wzrostowej. Nie zapowiada się, więc by w najbliższej przyszłości przytaczane „afrykańskie dzieci” przestały głodować.
Po drugie – skutki ekologiczne
Od samego początku, żywność rozstawia po sobie ślady w postaci różnorodnych zanieczyszczeń. Podczas produkcji jest to ogromna ilość zużytej energii i wody, następnie transport, który zostawia ślad węglowy, a ostatecznie zmarnowane produkty ulegające rozkładowi. Niestety związki organiczne zawarte w żywności nie znikają z chwilą ich nie spożycia. Każdemu procesowi destrukcyjnemu materii organicznej, towarzyszy uwalnianie do atmosfery metanu – gazu cieplarnianego 20- krotnie bardziej szkodliwego niż dwutlenek węgla(IV). Obrazowo, 9 ton żywności marnowanej rocznie wyłącznie w Polsce oznacza 22,77 mln ton CO2. Jest to tyle samo, co wszystkie samochody osobowe w naszym kraju!
Po trzecie – następstwa społeczne
Niewiele osób zdaje sobie z tego sprawę, ale marnowanie żywności to inflacja na życzenie. Przez to, że produkty spożywcze lądują częściej w śmietniku niż w naszych żołądkach, zwiększa się konsumpcja, bo ciągle mamy wrażenie, że czegoś nam brakuje. Analogicznie odpowiada to wzrostowi popytu przy takim samym stanie naturalnym oraz dostępności w przyrodzie np. warzyw i owoców. My – konsumenci, chcemy więcej, ale środowisko jest w stanie zaopatrzyć nas jedynie w ograniczoną ilość owoców i warzyw, jaką posiada. Eksploatujemy nadmiernie zasoby naturalne, jakość spada, ceny za to samo jabłko wzrastają.
No dobra, ale jak temu zapobiec?
Oczywiste rozwiązania to:
- Kupuj mniej!
- Przed każdym wyjściem do sklepu, twórz listę zakupów.
- Bądź oszczędny (a jeżeli jesteś z natury człowiekiem rozrzutnym, to nie inwestuj w ilość, tylko jakość)
- Nie wyrzucaj! Twórz! – ludzie kreatywni inspirują!
- Nie przeliczaj swoich sił! Pamiętaj, że jedzenia w restauracji jest pod dostatkiem. Zamów jedno danie, a jeżeli wciąż będziesz głodny, to zawsze możesz poprosić o kolejne.
Dodatkowo, żyjemy w świecie, którym steruje w wielu aspektach wola społeczeństwa. Korzystajmy z zalet demokracji i wolności słowa! Bojkotujmy zachowania, zwłaszcza w mediach, których nie pochwalamy! Pokażmy, że nie podobają nam się kawałki ciast „poległych” w bitwie na jedzenie.
Świat zmierza ku zagładzie z naszej winy i z naszej inicjatywy musi rozpocząć się przeciwdziałanie temu procesowi. Jest wiele możliwości, ale nic one nie wnoszą, dopóki ktoś nie zacznie z nich korzystać. Pamiętajmy, że słowa Neila Armstronga „mały krok dla człowieka, lecz wielki skok dla ludzkości” nie obowiązują tylko na księżycu.
Źródła:
https://pcpm.org.pl/kazdej-nocy-811-milionow-ludzi-zasypia-nie-jedzac-nic.html
Adrianna Nowak
